Türkiye Akdeniz Kıyılarında Derin Su Pembe Karidesinde (Parapenaeus longirostris, H. Lucas 1846) Oksidatif Stres Parametreleri, Metal Birikimi ve Sağlık Risk Değerlendirmesi

Abstract

Bu çalışmada; Akdeniz’in İskenderun ve Antalya lokal balıkçılarından Eylül 2020’de temin edilen derin su pembe karideslerinde (Parapenaeus longirostris, H. Lucas 1846) kas dokusunda birikim gösteren demir (Fe), bakır (Cu), çinko (Zn), manganez (Mn), nikel (Ni), kobalt (Co), Alüminyum (Al), krom (Cr), kadmiyum (Cd) ve kurşun (Pb) metal düzeyleri, ve yine aynı dokulardaki Malondialdehit (MDA) seviyesi ve Katalaz (KAT) enzim aktivitesi belirlenmiştir. Bu iki bölgede tüketilen karideslerde insan sağlığı riskleri, haftalık tüketim miktarları ve kanser risk değerlendirmeleri hesaplanmıştır. Hesaplanan en yüksek metal konsantrasyonu Antalya’da Fe (35.976±2.992 mg kg-1), en düşük birikim ise aynı istasyonda Cd (0.002±0.001 mg kg-1) için hesaplanmıştır. Oksidatif stres parametrelerinden MDA miktarı İskenderun’da avlanan karideslerde 11.06±0.36 nmol mg-1 protein, Antalya’da avlanan karideslerde 8.63±0.13 nmol mg-1 protein, KAT enzim aktivitesinin ise Antalya’da 3.7±0.15 k g-1 protein ve İskenderun’da 6.6±0.4 k g-1 protein olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlara göre ağır metal birikiminin karides türünde lipid peroksidasyonuna neden olduğu anlaşılmıştır. İnsan sağlığı riskleri, tahmini haftalık tüketim (EWI) değerlerinin, Avrupa Gıda Güvenliği (EFSA) ve Gıda Tarım/Dünya Sağlık Örgütü (FAO/WHO) tarafından belirlenen tolere edilebilir haftalık alım (PTWI) değerlerinin altında olduğu belirlenmiştir. Tüketici açısından kanser dışı sağlık risklerinin göstergesi olan hedef tehlike katsayısı (THQ) ve tehlike indeksi (HI) değerleri <1 olarak hesaplanmıştır. Kanserojen risk açısından Pb, Cr ve Cd değerlerinin risk teşkil etmediği anlaşılmıştır. Sonuç olarak, çalışmamız İskenderun ve Antalya bölgesinde satışa sunulan karideslerin kaslarındaki toksik element konsantrasyonlarının tüketiciler için önemli bir sağlık riski oluşturmadığını ortaya koymuştur.

In this study, deep water rose shrimp (Parapenaeus longirostris, H. Lucas 1846) obtained in September 2020 from the Iskenderun Bay and Antalya Bay local fishermen of the Mediterranean Sea were investigated in terms of iron (Fe), copper (Cu), zinc (Zn), manganese (Mn), nickel (Ni), cobalt (Co), aluminum (Al), chromium (Cr), cadmium (Cd), and lead (Pb) bioaccumulation as well as Malondialdehyde (MDA) accumulation levels, and catalase (CAT) activity in their muscle tissues. Human health risks, weekly consumption amounts, and cancer risk assessments for deep water rose shrimp consumed in these two regions were calculated. The highest metal concentration calculated from P. longirostris was Fe (35.976 +/- 2.992 mg kg(-1)) in Antalya, and the lowest concentration wasCd (0.002 +/- 0.001 mg kg(-1)) in the same station. The level of MDA was determined as 11.06 +/- 0.36 nmol mg(-1) protein in Iskenderun station and as 8.63 +/- 0.13 nmol mg(-1) protein in Antalya station while CAT enzyme activity was determinedas 6.6 +/- 0.4 k g(-1) protein and 3.7 +/- 0.15 k g(-1) protein for Iskenderun and Antalya, respectively. According to our results, the metal accumulation caused lipid peroxidation in the muscle tissues of the shrimps studied. Human health risks were determined to be below the estimated weekly consumption (EWI) values and the provisional tolerable weekly intake (PTWI) values determined by European Food Safety Authority (EFSA) and Food and Agriculture Organization/ World Health Organization (FAO/WHO). Target hazard coefficient (THQ) and hazard index (HI) values, which are indicators of non-cancer health risks for the consumer, were calculated as <1. This study shows that Pb, Cr, and Cd bioaccumulations from the two stations do not pose a carcinogenic risk and toxic element concentrations in the muscles of the P. longirostris sold in the Iskenderun and Antalya regions do not pose a health risk for consumers.