Türkiye Denizlerinde Bulunan Kırlangıç Balıklarının (Triglidae, Dactylopteridae, Peristedidae) Morfolojik Analizi ve Moleküler Sistematiği

Abstract

Bu çalışmada Türkiye denizlerinde bulunan Triglidae (Chelidonichthys cuculus, Chelidonichthys lucerna, Chelidonichthys obscurus, Eutrigla gurnardus, Lepidotrigla cavillone, Lepidotrigla dieuzeidei, Trigla lyra, Trigloporus lastoviza), Dactylopteridae (Dactylopterus volitans), Peristedidae (Peristedion cataphractum) familyalarına ait kırlangıç balıklarının sistematik analizi, genetik (mitokondriyal COIII, 16S rRNA genleri dizi analizi) ve morfolojik (morfometrik ve meristik) teknikler kullanılarak araştırılmıştır. Aynı zamanda Türkiye denizlerinde bulunan C. lucerna türüne ait populasyonlarının genetik ve morfolojik yapısı belirlenmiştir. Kırlangıç türlerine üzerine mtDNA COIII gen bölgesi analizinde 619 baz çifti uzunluğunda bölge incelenmiş ve türler arası net genetik farklılığı uzaklık matrisine göre en düşük farklılık (0.001620) L. dieuzeidei ile L. cavillone ve en yüksek farklılık (0.427489) ise L. dieuzeidei ve P. cataphractum arasında bulunmuştur. Komşu katılımlı filogenetik ağaçta, farklı familyaları ve türlerini temsil eden 3 ana dala oluştuğu görülmektedir. Trigladae familyası ana ağacı iki kola yarılmış olup, birinci kolda, L. cavillone ve L. dieuzeidei türlerinin birbirlerine en yakın türler olduğu ve E. gurnardus’un da bu iki türe daha yakın tür olduğu görülmektedir. Sırasıyla, bu türlere C. cuculus ve T. lyra’nın uzak türler olduğu görülmektedir. Trigladae ana dalının diğer tarafında ise T. lastoviza ve C. lucerna’nın birlikte gruplandığı, diğer familyanın temsilcilerinden olan D. volitans’ın bu türlere uzak olarak ayrı gruplandığı, fakat tüm türlere en uzak olan türün Peristedidae familyası üyesi olan P. cataphractum olduğu belirlenmiştir. Kırlangıç türlerine üzerine mtDNA 16S rRNA gen bölgesi analizinde 542 baz çifti uzunluğunda bölge incelenmiş ve türler arasındaki net genetik farklılığın uzaklık matrisi karşılaştırmasında en yüksek genetik farklılık (0.096329) D. volitans ile L. cavillone arasında görülürken L. dieuzeidei ile L. cavillone arasında, Trigla ve Trigloporus cinsine ait T. lyra ve T. lastoviza türleri arasında, ve C. cuculus ve C. lucerna türleri arasında genetik uzaklık değerleri sıfır olup, bu türlerin sistematik sınıflandırılmasına dikkat çekmektedir. Komşu katılımlı filogenetik ağaçta, farklı familyaları ve türlerini temsil eden 3 ana dal oluşmakta ve Triglidae familyası türlerinin cinsler düzeyinde birlikte gruplandığı dikkat çekmektedir. L. cavillone ve L. dieuzeidei türleri birlikte gruplanırken bu türlere en yakın türler ise T. lyra ve T. lastoviza türleri olmuştur. Trigildae familyası Chelidonichthys cinsi türleri C. cuculus ve C. lucerna yine birbirlerine yakın gruplanırken E. gurnardus türü de bu gruba yakın bulunmuştur. P. cataphractum ve D. volitans türlerinin birbirinden ve diğer türlerden ayrı olarak gruplandığı ve filogenetik ağaçta en uzak olan türün D. volitans olduğu görülmüştür. Çalışmada türleri ayırt etmede kullanılan 50 morfolojik karakterin tamamının türlerin farklılıklarında oldukça önemli (P<0.001) olduğu görülmüştür. Morfolojik sınıflandırma sonuçların genetik sonuçlar ile bire bir uyuşmadığı görülmüş olup, kullanılan morfolojik karakterlerin analiz edilen mtDNA genlerine kısmen yansımadığı tespit edilmiştir. Dactylopteridae familyası üyesi D. volitans ve Peristediidae familyesı üyesi P. cataphractum türlerinin morfolojik ve genetik sonuçlarının benzer olduğu ve Triglidae familyası türlerinden çok farklı olduğu tespit edilmiştir. Türkiye denizlerinde bulunan C. lucerna türüne ait populasyonlarının genetik analizinde sadece Marmara populasyonunun diğer Ege ve Akdeniz populasyonlarından farklı çıktığı gözlenmiştir. Morfolojik analizde, genetik sonuçlardan farklı olarak sadece Karadeniz populasyonunun morfolojik olarak çok farklı olduğu görülmüştür.